Przemiany demograficzne w województwie opolskim w latach 1945–2015

  • Joanna Dybowska Państwowy Instytu Naukowy – Instytut Śląski w Opolu
  • Kazimierz Szczygielski Państwowy Instytu Naukowy – Instytut Śląski w Opolu http://orcid.org/0000-0001-8065-4810
Słowa kluczowe: ludność rodzima, ludność napływowa, emigracja, depopulacja, tempo wzrostu liczby ludności, struktura wieku

Abstrakt

Artykuł zawiera omówienie zmian demograficznych w województwie opolskim od momentu utworzenia tej jednostki administracyjnej do chwili obecnej. Na tle krótkiego rysu histo­rycznego procesu zasiedlania ziem przyłączonych do Polski w 1945 r. przedstawiono problemy doty­czące wzrostu liczby mieszkańców tego regionu, ze szczególnym uwzględnieniem roli intensywnego odpływu emigracyjnego na stan ludności. Poruszony też został wątek etniczny, zróżnicowania po­chodzenia regionalnego mieszkańców województwa opolskiego i jego wpływ na sytuację demogra­ficzną w perspektywie historycznej oraz w aktualnym układzie przestrzennym województwa.

Biogramy autorów

Joanna Dybowska, Państwowy Instytu Naukowy – Instytut Śląski w Opolu

Dr hab., ekonomistka, socjolożka, demografka, profesor Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w Opolu, absolwentka Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu; w latach 1984–2013 związana z Wydziałem Ekonomicznym Uniwersytetu Opolskiego, a od 2013 r. pracowała w Państwowym Instytucie Naukowym – Instytucie Śląskim w Opolu. W swoich badaniach zajmowała się problemami demograficznymi dotyczącymi zarówno Śląska Opolskiego, jak i całego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii depopulacji. Była członkiem Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Stowarzyszenia Instytut Śląski oraz European Association for Population Studies (EAPS).

Kazimierz Szczygielski, Państwowy Instytu Naukowy – Instytut Śląski w Opolu

Dr hab., geograf, demograf, polityk społeczny i regionalny (poseł na Sejm I, II i III kadencji), profesor Politechniki Opolskiej i Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w Opolu, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. Zawodowo związany z Wydziałem Ekonomii i Zarządzania Politechniki Opolskiej, gdzie sprawował funkcję kierownika Katedry Polityki Regionalnej, oraz Państwowym Instytutem Naukowym – Instytutem Śląskim w Opolu, gdzie pracuje w Zakładzie Badań Regionalnych i Lokalnych. Wykładał w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Opolu. Przedmiotem jego naukowych dociekań są problemy demograficzne i społeczno-ekonomiczne ziem polskich, ze szczególnym uwzględnieniem Śląska Opolskiego.

Bibliografia

Balaryn J., Szacunek ludności autochtonicznej województwa opolskiego wg stanu w dniu 30 VI 1977, mps, Instytut Śląski w Opolu, Zbiory specjalne A 637, vol. 75.

Dybowska J., Intensywna emigracja a stan ludności w województwie opolskim, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, R. 42 (2016), nr 3, s. 165–187.

Dybowska J., Ludność na obszarach wiejskich województwa opolskiego – przeszłość i perspektywy demograficzne, „Studia Obszarów Wiejskich”, t. 41 (2016), s. 229–244.

Dybowska J., Przemiany demograficzne w regionie o nasilonej migracji zagranicznej na przykładzie województwa opolskiego, Opole 2013.

Gawryszewski A., Ludność Polski w XX wieku, Warszawa 2005.

Grodecka-Klusik B., Zróżnicowanie przyrostu naturalnego w województwie opolskim w zależności od pochodzenia etnicznego ludności w latach 1980–1995, „Śląsk Opolski”, R. 7 (1997), nr 2, s. 37–48.

Hanich A., Powojenna „repatriacja” Polaków z Kresów Wschodnich na Śląsk Opolski, [w:] Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945–2005, red. R. Rauziński, T. Sołdra-Gwiżdż, Opole 2011, s. 11–25.

Kosiński L., Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950 r. („Dokumentacja Geograficz¬na”, z. 2), Warszawa 1960.

Kosmala G., Zmiany granic politycznych w Europie Środkowej w okresie ostatnich stu lat, Wrocław 1993.

Kowalski Z., Ludność Śląska Opolskiego w latach 1945–1950, [w:] Ludność Śląska Opolskiego w XIX i XX wieku (analizy statystyczne), red. Z. Kowalski, Opole 1987, s. 57–105.

Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2003 r. Informacje i opracowania statystyczne, Opole 2004.

Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim 2013 r. Informacje i opracowania statystyczne, Opole 2014.

Ludność Ziem Zachodnich i Północnych Polski w liczbach w latach 1946–1989, red. I. Sobczak [et al.], Gdańsk 1990.

Łodziński S., Przekroczyć własny cień. Prawne, instytucjonalne oraz społeczne aspekty polityki państwa polskiego wobec mniejszości narodowych w latach 1989–1997, [w:] Mniejszości narodowe w Polsce. Praktyka po 1989 r., red. B. Berdychowska, Warszawa 1998, s. 11–82.

Narodowy Spis Powszechny 1950, Warszawa 1955.

Narodowy Spis Powszechny ludności i mieszkań 2002. Migracje ludności. Województwo Opolskie, Opole 2004.

Narodowy Spis Powszechny z dnia 7 XII 1978, Warszawa 1980.

Narodowy Spis Powszechny z dnia 6 XII 1988, Warszawa 1990.

Narodowy Spis Powszechny ludności i mieszkań 2002. Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna. Województwo opolskie, Opole 2003.

Prognoza ludności na lata 2014–2050, Warszawa 2014.

Rauziński R., Zróżnicowanie sytuacji demograficznej społeczeństwa Śląska Opolskiego w zależności od pochodzenia regionalnego na tle emigracji zewnętrznych w latach 1951–1985, [w:] Ludność Śląska Opolskiego w XIX i XX wieku (analizy statystyczne), red. Z. Kowalski, Opole 1987, s. 107–229.

Rauziński R., Szczygielski K., Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego 1945–2005, [w:] Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945–2005, red. R. Rauziński, T. Sołdra-Gwiżdż, Opole 2011, s. 26–124.

Sobczak I., Ogólna charakterystyka rozwoju demograficznego Ziem Zachodnich i Północnych Polski, [w:] Ludność Ziem Zachodnich i Północnych Polski w liczbach w latach 1946–1989, red. I. Sobczak [et al.], Gdańsk 1990, s. 13–55.

Szczygielski K., Geografia mniejszości narodowych i etnicznych. Ujęcie ilościowe, Opole 2006.

Szczygielski K., Przestrzenne zróżnicowanie ludności województwa opolskiego w kontekście etnicznym jako potencjalne uwarunkowanie rozwoju regionalnego, Opole 2010.
Opublikowane
2018-12-28
Dział
Artykuły i Studia