Relacje władz i społeczeństwa Śląska Opolskiego z Polakami na Zaolziu (wybrane elementy)

  • Leokadia Drożdż Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu
Słowa kluczowe: Śląsk Opolski, Zaolzie, Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe, Polskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe, towarzystwa regionalne

Abstrakt

Artykuł przedstawia wybrane formy kontaktów społeczeństwa i władz Opolszczyzny z Polakami żyjącymi na Zaolziu. Koncentrują się one przede wszystkim na sferze kulturalno-oświatowej. Autorka w niniejszym opracowaniu przedstawiła współpracę nawiązaną przez organizacje na Śląsku Opolskim, takie jak Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe, Towarzystwo Przyjaciół Opola czy regionalne towarzystwa z poszczególnych miejscowości Opolszczyzny z polskimi instytucjami działającymi na Zaolziu, związanymi z Polskim Związkiem Kulturalno-Oświatowym. Informacje zaczerpnięto z dokumentów Archiwum Państwowego w Opolu, Archiwum Związkowego Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, Opolskiego Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego, periodyków oraz kronik towarzystw regionalnych. Opisują one wspólne inicjatywy i kontakty kulturalne, m.in. wyjazdy delegacji, wymianę zespołów artystycznych oraz wymianę wydawnictw.

Biogram autora

Leokadia Drożdż, Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu

Leokadia Drożdż – po uzyskaniu dyplomu magistra na Uniwersytecie Opolskim rozpoczęła pracę w Państwowym Instytucie Naukowym – Instytucie Śląskim w Opolu. W latach 2008–2012 pełniła funkcję p.o. sekretarza naukowego, a następnie z-cy dyrektora ds. organizacyjnych i p.o. dyrektora PIN – Instytutu Śląskiego w Opolu. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na dziejach mniejszości polskiej na Zaolziu po 1945 r. oraz powojennej historii miasta Opola. Jest współautorem i współredaktorem licznych publikacji, m.in. Plebiscyt i powstania śląskie 1919–1921 – po 90. latach, Polityka państw narodowych wobec języka na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku, Oświata i kultura w wielokulturowym świecie. Wielość perspektyw i doświadczeń.

Bibliografia

Monografie, opracowania:

Działalność Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w latach 1957–1970, oprac. red. F. Hawranek, Warszawa-Wrocław 1973

Friedl J., Češi a Poláci na Těšínsku, Praha-Brno 2012

Gawrecki D. [et al.], Dějiny Českého Slezska 1740–2000, t. 1, t. 2., Opava 2003

Haller M., Ruch oporu na Śląsku Cieszyńskim, Opole 1982

Jasiński Z., Działalność kulturalno-oświatowa Polaków za Olzą 1920–1938, Opole 1990

Jasiński Z., Mały leksykon nadolziański, Opole 1990

Kadłubiec D., Z biegiem Olzy, Opole 1986

Kamiński M.K., Kształtowanie się stosunków polsko-czechosłowackich w latach 1948–1960, Warszawa 2012

Kamiński M.K. Polsko-czechosłowackie stosunki polityczne 1945–1948, Warszawa 1990

Kunda B.S, Polska mniejszość narodowa w Czechosłowacji w latach 1945–1950, [w:] Z polsko-czechosłowackiego sąsiedztwa. Studia i szkice, red. E. Kopeć, Katowice 1985, s. 75–95

Leksykon jako koncepcja badań nad zbiorowością polonijną w Czechosłowacji, red. Z. Jasiński, Opole 1986

Leksykon PZKO, red. M. Radłowska-Obrusník, O. Toboła, Czeski Cieszyn 1997

Nástin dějin Těšínska, oprac. M. Borák, D. Gawrecki, Ostrava 1992

Nowak K., Mniejszość Polska w Czechosłowacji 1945–1989. Między nacjonalizmem a ideą nacjonalizmu, Cieszyn-Katowice 2010

Pańko G., Polska i Polacy w Czeskiej opinii publicznej w okresie międzywojennym, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 1829 (1996), s. 13–27

Pyszko J., Kawiarenka pod Pegazem 1989–2002, Jabłonków 2003

PZKO w roku 2007. Aneks do Leksykonu, pod red. F. Bałona, Czeski Cieszyn 2007

PZKO, red. P. Przeczek [et al.], Ostrava 1987

TRZZ na Opolszczyźnie 1957–1970, oprac. R. Hładko, Opole 1970

Wacławik A., Nasze zespoły folklorystyczne, [w:] Cudze chwalicie – swego nie znacie, red. J. Ondrusz, Czeski Cieszyn 1970, s. 29–31

Wanatowicz M.W., Historia społeczno-polityczna Górnego Śląską i Śląska Cieszyńskiego w latach 1918–1945, Katowice 1994

Zahradnik S., Czasopiśmiennictwo w języku polskim na terenach czechosłowackich, Opole 1989

Zahradnik S., Zaolziańskie ofiary okupacji hitlerowskiej (w byłych powiatach czeskocieszyńskim i frysztackim) 1939–1945, Opole 1988

Zahradnik S., Ryczkowski M., Korzenie Zaolzia, Warszawa-Praga-Trzyniec 1992 Zderzenia i przenikanie kultur na pograniczach. Materiały z konferencji naukowej w Opolu, 19–20.10.1987, red. Z. Jasiński, J. Korbel, Opole 1989

Ziemie odzyskane. Ziemie zachodnie. Zadania programowe Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich, oprac. zespół pod kier. W. Lechowicza, Poznań-Warszawa 1958


Artykuły w czasopismach:

(FA), Co dzień Polak narodowi służy! List zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XX (1986), nr 4/77, s. 73–74

(jak), Opolskie Dni PZKO, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXI (1987), nr 4 (81), s. 29–31.

(m. j.), 25 lat „Bajki”, „Opole”, R. IV (1973), nr 11 (43), s. 33

Adamiec F., Byliśmy na XIV Zjeździe Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie, „Kalendarz Opolski” (1984), s. 230–234

Berger W.A., Opole…Opole, „Zwrot”, R XXXVIII (1986), nr 8 (441), s. 20–21

Gadziński A., Owocny trud społecznej aktywności, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. IX (1975), nr 2/31, s. 5–13

Goczoł J., Znad Olzy, „Opole”, R. XVIII (1987), nr 6 (202), s. 3

Hajduk J., Nowa antologia tekstów górniczych, „Opole”, R. VI (1975), nr 4 (60), s. 28–29

Hajduk-Nijakowska J., Sowo polskie z Zaolzia, „Kalendarz Opolski” (1988), s. 191–192

-hak-, Inny smak XV FPP, „Zwrot”, R XXXI (1979), nr 5 (354), s. 62–63

Hoszowski E., Grodków–Skrzeczoń – pożyteczna współpraca, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XI (1977), nr 4/41, s. 45–46

j.st., Dwaj poeci z Zaolzia, „Kalendarz Opolski” (1981), s. 163–164

Jasiński Z., Aktywni wszędzie potrzebni, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XI (1977), nr 3/40, s. 38–41

Jasiński Z., Kurs dla nauczycieli polskich z Czechosłowacji, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XVIII (1984), nr 3/68, s. 28–32

Jasiński Z., Olescy miłośnicy żegnają się z Opolszczyzną, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. IX (1975), nr 3/32, s. 36–41

Kara L., Badacze i animatorzy kultury ziemi cieszyńskiej. List z Zaolzia, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XIX (1985), nr 4/73, s. 58–64

Kara L., Ćwierćwiecze Grupy Literackiej’63. Listy zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXII (1988), nr 3–4 (84–85), s. 117–120

Kara L., Festiwal PZKO w Trzyńcu. List zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XIX (1985), nr 3/72, s. 62–64

Kara L., Jubileusz Józefa Firli, Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXII (1988), nr 3–4 (84–85), s. 121–125

Kara L., Jubileusz PZKO. Listy zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXII (1988), nr 1–2 (82–83), s. 136–144

Kara L., Jubileusze chórów i Andrzeja Kubisza. List zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XX (1986), nr 1–2/86, s. 143–148

Kara L., Jubileuszowy FPP w Karwinie, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXIII (1989), nr 2–3 (87–88), s. 102–103

Kara L., Kuźnia młodych społeczników, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XX (1986), nr 3/86, s. 77–82

Kara L., Odszedł Emanuel Guziur. List zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXIII (1989), nr 1 (86), s. 78–79

Kara L., Pod znakiem jubileuszy. List zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXIII (1989), nr 4 (89), s. 38–48

Kara L., Pomnik Jana Kubisza w Cieszynie. List zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXIII (1989), nr 1(86), s. 77–78

Kara L., Święto teatru. Listy zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXI (1987), nr 2–3/87, s. 130–138

Kara L., Uhonorowanie Sceny Polskiej TC. List zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXIII (1989), nr 1 (86), s. 80

Kara L., Z wizytą w Opolu, „Zwrot”, R XXXII (1980), nr 10 (371), s. 14–16

Karp M., Z troską o dobra najwyższe i … najbliższe, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XVII (1983), nr 2–3/83, s. 29–35

Kaszper K., Dwa oblicza regionu, „Opole”, R. XVII (1986), nr 3 (187), s. 23–24

Kaszper K., Głód uczestnictwa, „Opole”, R. XVII (1986), nr 6 (190), s. 26

Kaszper K., Granica zmienia optykę, „Opole”, R. XVII (1986), nr 4 (188), s. 24–25

Kaszper K., Mosty, festiwale, „Opole”, R. XVII (1986), nr 10 (194), s. 26

Kaszper K., Regionalizm raz jeszcze, „Opole”, R. XVII (1986), nr 1 (185), s. 25–26

Kasztura G., Działania Armii Czerwonej na Śląsku Cieszyńskim wiosną 1945 roku a kwestia powojennej przynależności państwowej Zaolzia, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 21 (2016), s. 107–125

Kętrzyński Z., Samosiewy nad Olzą, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXIII (1989), nr 1 (86), s. 59–60

Kowalczyk H., Festiwal bez przebojów?, „Zwrot”, R XXVIII (1976), nr 7 (320), s. 11–12

Kowalczyk H., Wsi spokojna, wsi wesoła…, „Kalendarz Opolski” 1975, Opole 1975, s. 262–265

Kowalczyk H., XI Festiwal Piosenki Polskiej, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. VIII (1974), nr 2/27, s. 55–59

Kozołub L., Krzewiciel kultury polskiej w Czeskim Cieszynie. Listy zza Olzy, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XXIII (1989), nr 2–3 (87–88), s. 98–101

Kunda B.S., Pisarz z Ostrawy, „Opole”, R. III (1972), nr 2 (22), s. 15.

Musioł K., Towarzystwo Przyjaciół Opola. Kronika ruchu regionalnego, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XI (1978), nr 2/43, s. 89

Nasz pierwszy Zjazd, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. VI (1972), nr 2/19, s. 3–4

Nowak K., Nieznany plan przejęcia władzy na Zaolziu przez Polaków w 1944 roku, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 4 (1994), s. 148–151

Nowicka D. Przedstawiamy Franciszka Bałona współautora wystawy „Grafika-fotografika” , „Opole”, R. VIII (1977), nr 10 (90), s. 31

Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe w 1984 roku, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XIX (1985), nr 1–2 /70–71, s. 69–75

Orłowska J., Na trasie E-7, „Kalendarz Opolski” 1986, Opole 1986, s. 137–142

Pacułt R., Towarzystwo Ziemi Kozielskiej w latach 1972–1975, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. X (1976), nr 1/34, s. 25–31

Pacułt R., Współpraca Towarzystwa Ziemi Kozielskiej z kołem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. VIII (1974), nr 1/26, s. 55–58

Pałys P., Administracja polska wobec ludności czeskiej na pograniczu polsko-czechosłowackim w latach 1945–1947, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, R. LV (2000), nr 2, s. 211–241

Pałys P., Jak kształtowała się granica, „Fabryka Silesia – Kwartalnik”, nr 1 (6/2014), s. 13–17

Pałys P., Konflikt polsko-czechosłowacki z lat 1945–1946 w aktach Komitetów Powiatowych PPR w Raciborzu i Głubczycach, „Śląsk Opolski”, nr 3 (1991), s. 19–21

Pałys P., Polsko-czechosłowacki spór o przynależność ziemi kłodzkiej w latach 1945–1947, „Kwartalnik Opolski”, R. XLI (1995), nr 3–4, s. 31–49

Pałys P., Repatrianci z Czechosłowacji w aktach Powiatowych Oddziałów Państwowego Urzędu Repatriacyjnego na Śląsku Opolskim, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, R. XLIX (1994), nr 1–2, s. 129–136

Pałys P., Sytuacja na Zaolziu u schyłku 1945 roku w ocenie Powiatowego Urzędu Informacji i Propagandy w Raciborzu, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 4 (1994), s. 152–154

Pałys P., Uchodźcy z Zaolzia na Opolszczyźnie w latach 1945–1948, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 4 (1992), s. 110–114

Pałys P., W kwestii czeskiej akcji zbrojnej w Kłodzkiem, Głubczyckiem i Raciborskiem oraz polskiej na Śląsku Cieszyńskim w 1945 r., „Pamiętnik Cieszyński”, t. 13 (1998), s. 44–49

Pałys P., Ze źródeł do polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego w latach 1945–1947, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 11 (1996), s. 73–78

Perspektywa Południe, „Opole”, R. I (1970), nr 5, s. 23

Pochroń E., Kultura ludowa – żywa, „Zwrot”, R XXXI (1979), nr 1 (350), s. 31–32

Pochroń E., List z Opola, „Zwrot”, R XXVII (1975), nr 2 (303), s. 38–39

Pochroń E., O rekonstrukcji Opola, teatrze i dziennikarzach, „Zwrot”, R XXX (1978), nr 8 (345), s. 12–13

Pochroń E., Opolanie lubią klasykę, „Zwrot”, R XXXI (1979), nr 7 (356), s. 54–55

Polacy spoza Polski, „Opole”, R. XIV (1983), nr 12 (160), s. 26

Przeczek W., Bogusław Żurakowski, „Zwrot”, R XXXI (1979), nr 1 (350), s. 46–48

Przeczek W., Polonica w poezji Jana Pilařa, „Opole”, R. XIX (1988), nr 5 (213), s. 8–10, 18

Pszczyński K., Dwa dni z „Olzą”, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XVII (1983), nr 4/65, s. 39–42

Pszczyński K., Wystawa Bronisława Firli w Opolu, „Zwrot”, R XXIX (1977), nr 6 (331), s. 51

Pszczyński K.P., Ekslibrysy w Opolu, „Zwrot”, R XXXI (1979), nr 2 (351), s. 75

Pszczyński K.P., Plastyka z Czeskiego Cieszyna na Opolszczyźnie, „Zwrot”, R XXXII (1980), nr 12 (373), s. 61

Santarius K., Polski Związek Kulturalno-Oświatowy w Czechosłowacji, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. VI (1972), nr 2/19, s. 91–97

Sikora W., Festiwal PZKO 1974, „Kalendarz Opolski” (1975), s. 259–262

Stebel J., Żwirowisko, „Kalendarz Opolski” (1973, Opole 1972, s. 345–348

Szmeja H., 30 lat pracy nad utrwalaniem przyjaźni czechosłowacko-polskiej, „Kalendarz Opolski” 1979, Opole 1979, s. 225–229

Sztabla E., Szkolnictwo polskie w Czechosłowacji, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. VIII (1974), nr 4/29, s. 14–17

Świerc P., Zaolziańskie chóry na Opolszczyźnie, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XIX (1985), nr 1–2/70–71, s. 92–94

Wacławik A., Nasze zespoły regionalne, „Kalendarz Opolski” 1973, Opole 1972, s. 342–344

Waleński B., W Jabłonkowie chcą, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XVIII (1984), nr 3/68, s. 33–35

Zahradnik S., Leksykon Polaków w Czechosłowacji, Opole 1990, „Zwrot”, R XLII (1990), nr 2 (482), s. 62–63

Zahradnik S., Macierz Szkolna w Czechosłowacji, „Kalendarz Opolski” 1986, Opole 1986, s. 130–136

Zarzeczny B., Życie literacko-artystyczne na Zaolziu, „Wczoraj, Dzisiaj, Jutro”, R. XVIII (1984), nr 4/69, s. 31–39

Żurakowski B., Młodzi poeci cieszyńscy, „Opole”, R. VIII (1977), nr 5 (85), s. 26–28
Opublikowane
2017-12-29
Dział
Artykuły i Studia

Inne teksty tego samego autora