Pięćdziesiąt lat po wielkich uroczystościach – Międzyrzecz w kręgu obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego i Millenium Chrztu Polski w 1966 roku (w świetle wybranych źródeł)
Abstrakt
W 1966 r. Międzyrzecz, wówczas miasto liczące ok. 12 tys. mieszkańców, stał się miejscem uroczystości związanych z obchodami 1000-lecia Państwa Polskiego i zarazem istotnym miejscem religijnych uroczystości Millenium Chrztu Polski na terenie ówczesnego województwa zielonogórskiego. Obchody państwowe i kościelne w ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej Polski odbywały się niezależnie i w znacznym stopniu miały charakter konkurencyjny, a ze strony władz komunistycznych wrogi wobec poczynań Kościoła katolickiego. W obu jednak przypadkach o wyborze miejsca zadecydowało polskie i piastowskie dziedzictwo miasta, które w sposób wyrazisty zarówno dla władz państwowych, jak i kościelnych uzasadniało nabytki terytorialne Polski po II wojnie światowej. Do dziś po tych uroczystościach zachowała się w mieście pokaźna spuścizna materialna i niematerialna, która mimo swojej doniosłości wykraczającej poza Międzyrzecz, jest słabo poznana w polskiej literaturze. Należy także podkreślić, że pięćdziesiąt lat po tych wydarzeniach Międzyrzecz w 2016 r. znów stał się za sprawą swojego dziedzictwa i znaczenia w średniowiecznych dziejach piastowskiej Polski miejscem uroczystości państwowych i religijnych obchodzonych z okazji 1050. rocznicy Chrztu Polski. Tym razem obchody realizowano już wspólnie.
Bibliografia
Czechowicz A., Międzyrzecz – monografia parafii, Międzyrzecz 1965, mps. w zbiorach Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej, sygn. H 1677.
Dzieżyc L., Alf Kowalski (1914–1993). Muzealnik i artysta z Międzyrzecza, [w:] Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. 10, red. B. Mykietów, M. Tureczek, Zielona Góra–Międzyrzecz 2012, s. 13–22.
Dzwonkowski T., Administracja apostolska kamieńska, lubuska i prałatury pilskiej. Zarys dziejów 1945–1966, [w:] Księga pamiątkowa 50-lecia organizacji Kościoła katolickiego na Ziemi Lubuskiej, Po¬morzu Zachodnim i północnym (1945–1995), Zielona Góra–Gorzów Wlkp. 1998, s. 23–54.
F.A., W hołdzie bohaterom walk o polskość: Patriotyczna Manifestacja w Międzyrzeczu ukoronowaniem Obchodów Tysiąclecia, „Gazeta Zielonogórska”, nr 246 (4676), z 17 X 1966 r.
Gościcka M., Inwentaryzacja malowideł ściennych z lat 1958–59 w kościele pw. św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu, „Lubuskie Materiały Konserwatorskie”, t. 12 (2015), s. 65–72.
Kade R., Brunonis Vita Quinque Fratrum, „Monumenta Germaniea Historica”, t. XV, cz. III, Hannoverae 1888.
Kirmiel A., Kępski Ł., Paśniewski A., Niemcy i inni mieszkańcy Międzyrzecza. Deutsche und andere Bewohner von Meseritz, Międzyrzecz 2012.
Kronika parafii św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu: lata 1965–1967, opr. P. Buszewski, R. Patorski, Międzyrzecz 2015.
Kurnatowski S., Dlaczego Międzyrzecz, [w:] Męczennicy z Międzyrzecza 1003–2003, red. R. Tomczak, Paradyż 2003, s. 49–70.
Kurnatowski S., Moje wspomnienia o Alfie Kowalskim i o Międzyrzeczu z lat 1954–1961, [w:] Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. 10, red. B. Mykietów, M. Tureczek, Zielona Góra–Międzyrzecz 2012, s. 23–32.
Latkowska M., Felsch C., List biskupów & Willy Brandt w Warszawie. Przedwcześni bohaterowie?, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 3: Paralele, red. R. Traba, H. Henning Hahn, współpraca M. Górny, K. Kończal, Warszawa 2012, s. 380–396.
Leszkowicz T., Silni, zwarci, tysiącletni, „Polityka”, nr 3069 (30/2016), s. 62–64.
Łojko J., Łojko-Wojtyniak P., Dzieje kultu Pięciu Braci Męczenników w Polsce i Europie do początków XXI wieku. Studia nad tradycją kazimierską w powiązaniu z polską, czeską oraz włoską, Kazimierz Biskupi 2012.
Madajczyk P., Na drodze do pojednania. Wokół orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku, Warszawa 1994.
Menz M., Polityczne aspekty obchodów millenium w Polsce w 1966 roku na przykładzie Gniezna, „Historia Slavorum Occidentis”, nr 10 (1/2016), s. 239–252.
Millenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, Warszawa 2006.
Nodzyński T., Zarys dziejów Międzyrzecza w latach 1815–1945, [w:] Międzyrzecz – dzieje miasta, red. W. Strzyżewski, M. Tureczek, Międzyrzecz 2009, s. 249–286.
Patorski R., Kościół św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu w latach 1945–2015. Przemiany architektury i wystroju wnętrza, [w:] Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. 13, red. A. Indycka, M. Tureczek, Międzyrzecz–Pszczew 2015, s. 75–106.
Patorski R., Spotkanie z Mieczysławem Orłowskim, współtwórcą XX-wiecznych polichromii w kościele pw. św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu, [w:] Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. 14, red. A. Indycka, M. Tureczek, Międzyrzecz–Trzciel 2016, 157–164.
Patorski R., Tureczek M., Kronika siedemdziesięciolecia, cz. 1: Niedokończona kronika. Międzyrzecz w fotografii i dokumentach z lat 1945–1989, Międzyrzecz 2015.
Pierwsi Męczennicy Polski. 1010. Rocznica Śmierci. Materiały z sesji historycznej zorganizowanej w Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego 8 listopada 2013 roku, Międzyrzecz 2014.
Raina P., Te Deum Narodu Polskiego. Obchody 1000 Chrztu Polski 1966–1967, Olsztyn 1991.
Tureczek M., Ziemia Lubuska. Społeczny wymiar dialogu o przeszłości i tożsamości, Międzyrzecz–Wschowa–Zielona Góra 2014.
Tureczek M., Ad Mestris locum – interpretujmy dalej. Kilka pytań o Winnicę oraz kaplicę Najświętszej Maryi Panny na marginesie dyskusji o kościołach średniowiecznego Międzyrzecza, [w:] Ziemia Międzyrzecka w przeszłości, t. 14, red. A. Indycka, M. Tureczek, Międzyrzecz–Trzciel 2016, 23–42.
Tureczek M., współpraca Patorski R., Dzwony kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu, eks¬pertyza konserwatorska wykonana na zlecenie Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabyt¬ków, Międzyrzecz 29 II 2016, mps w zasobie archiwum zakładowego Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Delegatura w Gorzowie Wielkopolskim.
Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek, prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2009.
Wójcicki J., Ziemia odkrywa skarby, „Tygodnik Demokratyczny”, nr 687 (41/1966), s. 1–2.
Ziemia Lubuska, opr. M. Hebda, J. Nogieć, W. Korcz, H. Ankiewicz, Kraków 1973.
Ziemia Lubuska, red. M. Sczaniecki, S. Zajchowska, Poznań 1950.
Copyright (c) 2018 Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
