O rozwoju polszczyzny na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Kierunki Badań
Słowa kluczowe:
Ziemie Zachodnie i Północne, język polski, integracja językowa, interdialekty
Abstrakt
Artykuł ma charakter przeglądowy. Autor omawia społeczno-kulturowe podłoże zmian językowych wywołanych przez powojenne ruchy migracyjne, przesiedlenia ludności i przemiany społeczno-ustrojowe. Prezentuje poszczególne kategorie ludności, które zasiedliły Ziemie Zachodnie i Północne, pod względem demograficznym, kulturowym i językowym. Wskazuje na sytuację ludności autochtonicznej i jej rolę w procesie integracyjnym. Analizuje przyczyny i uwarunkowania zmian o charakterze ogólnopaństwowym, lokalnym i indywidualnym. Porusza zagadnienie definicji terminu integracja językowa i ewolucji tego pojęcia. Przedstawia rozwój metodologii i dokonania badawcze.
Bibliografia
Balaryn J., Sytuacja demograficzna Opolszczyzny po II wonie światowej (Studium demograficzne), Opole 1975.
Basara A., Horodyska H., Kupiszewski W., Z badań dialektologicznych na ziemiach zachodnich, „Poradnik Językowy”, nr 10 (1960), s. 451–455.
Basara A., Zduńska H., Z zagadnień integracji językowej na Ziemiach Zachodnich, „Prace Filologiczne”, t. 19 (1969), s. 245–262.
Bąk S., Gwary ludowe na Dolnym Śląsku, cz. I: Głosownia, Poznań 1956.
Białoskórska M., Przegląd cech konsonantyzmu gwar wileńskich na Pomorzu Północno-Zachodnim, „Prace Filologiczne”, t. 36 (1991), s. 387–392.
Burszta J., Kategorie społeczno-kulturowe ludności Ziem Zachodnich, „Przegląd Zachodni”, nr 2 (1995), s. 79–100.
Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.
Falińska B., O języku inteligencji mazowieckiej pochodzenia chłopskiego, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, Warszawa 1981, s. 275–294.
Grzegorczykowa R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.
Homa E., Współczesne gwary Pomorza Środkowego. Studium socjolingwistyczne, cz. 1, Słupsk 1979.
Jałowiecki B., Z badań nad procesem adaptacji i integracji społecznej na Dolnym Śląsku. Wieś Strzego¬miany w pow. wrocławskim, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, R. XVIII (1963), nr 4, s. 472–497.
Kleszcz K., Unifikacja języka mieszkańców wsi okolic Brzegu na Śląsku Opolskim. Studium socjolin¬gwistyczne, Opole 2001.
Kucała M., O słownictwie języku ludzi wyzbywających się gwary, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. 19 (1960), s. 141–156.
Kurek H., Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego, Kraków 1995.
Kwaśniewski K., Adaptacja i integracja kulturowa ludności Śląska po II wojnie światowej, Wrocław 1968.
Lewaszkiewicz T., Język powojennych przesiedleńców z Nowogródka i okolicy, Poznań 2017.
Mijakowska J., Problemy demograficzne i społeczne Ziem Zachodnich i Północnych – zarys retrospektywny, [w:] Demografia i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1995: próba bilansu, red. E. Frątczak, Z. Strzelecki, Warszawa 1996, s. 97–110.
Rospond S., O integracji w ogóle a na Śląsku w szczególności, „Studia Śląskie”, t. 18 (1970), s. 63–91.
Rybicki H., Z badań nad polską ludnością rodzimą Pomorza Zachodniego, [w:] Polska ludność rodzima na ziemiach zachodnich i północnych po II wojnie światowej, cz. II: Materiały z badań w 1989 r., red. R. Rauziński, S. Senft, Opole 1990, s. 55–75.
Sakson A., Liczebność ludności rodzimej na Mazurach, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 3–4 (1987), s. 483–491.
Sakson A., Mazurzy – społeczność pogranicza, Poznań 1990.
Sawaniewska Z., Osobliwości fonetyczne i fleksyjne dialektu północnokresowego zachowane w mowie mieszkańców okolic Bartoszyc, „Acta Universitatis Nicolai Copernici – Filologia Polska”, t. 20 (1982), s. 65–83.
Stpiczyński T., Rozwój i struktura demograficzna ludności Ziem Zachodnich i Północnych Polski, [w:] Demografia i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1995: próba bilansu, red. E. Frątczak, Z. Strzelecki, Warszawa 1996, s. 245–269.
Szczygielski K., Przestrzenne zróżnicowanie ludności województwa opolskiego w kontekście etnicz¬nym jako potencjalne uwarunkowanie rozwoju regionalnego, Opole 2010.
Szmeja M., Starzy i nowi mieszkańcy Opolszczyzny, Opole 1997.
SzymczakM., Nowe mieszane dialekty słowiańskie, „Poradnik Językowy”, nr 5–6 (1973), s. 271–277.
Topolińska Z., Charakter i dynamika językowych procesów integracyjnych w powojennej Polsce, „Socjolingwistyka”, t. 9 (1990), s. 29–35.
Werenicz W.Z., Wpływ środowiska językowego na zmiany leksykalne gwary (na materiale gwarowym z Polesia i Dolnego Śląska), „Poradnik Językowy”, nr 4 (1965), s. 141–149.
Węgier J., Integracja i dezintegracja języka na Pomorzu Zachodnim, Szczecin 1978.
Węgorowska K., Słownictwo wileńskie na Pomorzu Zachodnim, Zielona Góra 2000.
Wopiński H., Zanikanie archaizmu podhalańskiego u osiedleńców Jordanowa i okolicy w powiecie dzierżoniowskim, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, R. VI (1966), s. 259–264.
Wyderka B., Język mówiony mieszkańców Baborowa na Śląsku Opolskim. Fonologia, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984.
Wyderka B., O rozwoju polskich dialektów, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (2014), nr 2, s. 103–113.
Zagórski Z., Mały atlas językowy województwa gorzowskiego, t. 2, Poznań 1996.
Zagórski Z., O badaniach integracji w zakresie świadomości językowej w kilku województwach zachodnich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982.
Zagórski Z., O mowie mieszkańców kilkunastu wsi wokół Konina, Wrocław 1991.
Zagórski Z., Sieradzki A., Grzelakowa E., Mały atlas językowy województwa gorzowskiego, t. 1, Poznań 1992.
Zdaniukiewicz A.A., Gwara Łopatowszczyzny. Fonetyka. Fleksja. Słownictwo, Wrocław 1972.
Zdaniukiewicz A.A., Gwary wileńskie w woj. olsztyńskim po trzydziestu latach (stan i perspektywy badań), „Acta Baltico-Slavica”, t. 14 (1982), s. 305–308.
Zdaniukiewicz A.A., Proces integracji językowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w świetle analizy ilościowej, „Prace Filologiczne”, t. 23 (1973), s. 281–288.
Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Warszawa 2013.
Basara A., Horodyska H., Kupiszewski W., Z badań dialektologicznych na ziemiach zachodnich, „Poradnik Językowy”, nr 10 (1960), s. 451–455.
Basara A., Zduńska H., Z zagadnień integracji językowej na Ziemiach Zachodnich, „Prace Filologiczne”, t. 19 (1969), s. 245–262.
Bąk S., Gwary ludowe na Dolnym Śląsku, cz. I: Głosownia, Poznań 1956.
Białoskórska M., Przegląd cech konsonantyzmu gwar wileńskich na Pomorzu Północno-Zachodnim, „Prace Filologiczne”, t. 36 (1991), s. 387–392.
Burszta J., Kategorie społeczno-kulturowe ludności Ziem Zachodnich, „Przegląd Zachodni”, nr 2 (1995), s. 79–100.
Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.
Falińska B., O języku inteligencji mazowieckiej pochodzenia chłopskiego, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, Warszawa 1981, s. 275–294.
Grzegorczykowa R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.
Homa E., Współczesne gwary Pomorza Środkowego. Studium socjolingwistyczne, cz. 1, Słupsk 1979.
Jałowiecki B., Z badań nad procesem adaptacji i integracji społecznej na Dolnym Śląsku. Wieś Strzego¬miany w pow. wrocławskim, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, R. XVIII (1963), nr 4, s. 472–497.
Kleszcz K., Unifikacja języka mieszkańców wsi okolic Brzegu na Śląsku Opolskim. Studium socjolin¬gwistyczne, Opole 2001.
Kucała M., O słownictwie języku ludzi wyzbywających się gwary, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. 19 (1960), s. 141–156.
Kurek H., Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego, Kraków 1995.
Kwaśniewski K., Adaptacja i integracja kulturowa ludności Śląska po II wojnie światowej, Wrocław 1968.
Lewaszkiewicz T., Język powojennych przesiedleńców z Nowogródka i okolicy, Poznań 2017.
Mijakowska J., Problemy demograficzne i społeczne Ziem Zachodnich i Północnych – zarys retrospektywny, [w:] Demografia i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1995: próba bilansu, red. E. Frątczak, Z. Strzelecki, Warszawa 1996, s. 97–110.
Rospond S., O integracji w ogóle a na Śląsku w szczególności, „Studia Śląskie”, t. 18 (1970), s. 63–91.
Rybicki H., Z badań nad polską ludnością rodzimą Pomorza Zachodniego, [w:] Polska ludność rodzima na ziemiach zachodnich i północnych po II wojnie światowej, cz. II: Materiały z badań w 1989 r., red. R. Rauziński, S. Senft, Opole 1990, s. 55–75.
Sakson A., Liczebność ludności rodzimej na Mazurach, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 3–4 (1987), s. 483–491.
Sakson A., Mazurzy – społeczność pogranicza, Poznań 1990.
Sawaniewska Z., Osobliwości fonetyczne i fleksyjne dialektu północnokresowego zachowane w mowie mieszkańców okolic Bartoszyc, „Acta Universitatis Nicolai Copernici – Filologia Polska”, t. 20 (1982), s. 65–83.
Stpiczyński T., Rozwój i struktura demograficzna ludności Ziem Zachodnich i Północnych Polski, [w:] Demografia i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1995: próba bilansu, red. E. Frątczak, Z. Strzelecki, Warszawa 1996, s. 245–269.
Szczygielski K., Przestrzenne zróżnicowanie ludności województwa opolskiego w kontekście etnicz¬nym jako potencjalne uwarunkowanie rozwoju regionalnego, Opole 2010.
Szmeja M., Starzy i nowi mieszkańcy Opolszczyzny, Opole 1997.
SzymczakM., Nowe mieszane dialekty słowiańskie, „Poradnik Językowy”, nr 5–6 (1973), s. 271–277.
Topolińska Z., Charakter i dynamika językowych procesów integracyjnych w powojennej Polsce, „Socjolingwistyka”, t. 9 (1990), s. 29–35.
Werenicz W.Z., Wpływ środowiska językowego na zmiany leksykalne gwary (na materiale gwarowym z Polesia i Dolnego Śląska), „Poradnik Językowy”, nr 4 (1965), s. 141–149.
Węgier J., Integracja i dezintegracja języka na Pomorzu Zachodnim, Szczecin 1978.
Węgorowska K., Słownictwo wileńskie na Pomorzu Zachodnim, Zielona Góra 2000.
Wopiński H., Zanikanie archaizmu podhalańskiego u osiedleńców Jordanowa i okolicy w powiecie dzierżoniowskim, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, R. VI (1966), s. 259–264.
Wyderka B., Język mówiony mieszkańców Baborowa na Śląsku Opolskim. Fonologia, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984.
Wyderka B., O rozwoju polskich dialektów, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 21 (2014), nr 2, s. 103–113.
Zagórski Z., Mały atlas językowy województwa gorzowskiego, t. 2, Poznań 1996.
Zagórski Z., O badaniach integracji w zakresie świadomości językowej w kilku województwach zachodnich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982.
Zagórski Z., O mowie mieszkańców kilkunastu wsi wokół Konina, Wrocław 1991.
Zagórski Z., Sieradzki A., Grzelakowa E., Mały atlas językowy województwa gorzowskiego, t. 1, Poznań 1992.
Zdaniukiewicz A.A., Gwara Łopatowszczyzny. Fonetyka. Fleksja. Słownictwo, Wrocław 1972.
Zdaniukiewicz A.A., Gwary wileńskie w woj. olsztyńskim po trzydziestu latach (stan i perspektywy badań), „Acta Baltico-Slavica”, t. 14 (1982), s. 305–308.
Zdaniukiewicz A.A., Proces integracji językowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w świetle analizy ilościowej, „Prace Filologiczne”, t. 23 (1973), s. 281–288.
Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Warszawa 2013.
Opublikowane
2018-12-28
Numer
Dział
Artykuły i Studia
Copyright (c) 2018 Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
