Osadnictwo żydowskie we wspomnieniach „Pionierów” tzw. Ziem Odzyskanych. Fragmenty pamiętników z Kamiennej Góry i Szczecina

Słowa kluczowe: ludność żydowska, „Ziemie Odzyskane”, osadnictwo, Kamienna Góra, Szczecin, pamiętniki, pionierzy, produktywizacja, rolnictwo

Abstrakt

Tekst prezentuje dwie relacje źródłowe przesłane na konkurs na pamiętnik osadnika Ziem Odzyskanych w latach 1956–1957, zorganizowany przez Instytut Zachodni w Poznaniu. Są to wspomnienia urzędników z Kamiennej Góry (Dolny Śląsk) oraz Szczecina, którzy w pierwszych miesiącach po zakończeniu wojny zajmowali się osadnictwem w tych miastach oraz najbliżej okolicy. Zamieszczone relacje opisują przyjazd na Ziemie Zachodnie ludności żydowskiej z ZSRR oraz proces osadnictwa. Autorzy opisują w nich zarówno warunki życia Żydów, jak i swój osobisty stosunek do migrantów oraz decyzji o zasiedleniu przez nich przeznaczonych im wsi i miejscowości, zwłaszcza znajdujących się tam gospodarstw rolnych.

Biogram autora

Marek Szajda, Uniwersytet Wrocławski

Marek Szajda – absolwent historii i etnologii w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktorant w Instytucie Historycznym UWr. Interesuje się historią i kulturą Żydów, najnowszą historią Polski, dziejami Śląska oraz historią mówioną.

Bibliografia

Białostocki I., Wojewódzki Komitet Żydów Polskich w Szczecinie (1946–1950), „Biuletyn ŻIH”, nr 71–72 (3–4/1969), s. 83–105

Cała A., Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa 2005

Czerniakiewicz J., Repatriacja ludności polskiej z ZSRR. 1944–1948, Warszawa 1987

Drzewka Pamięci na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. Pawlewska-Szydłowska Irena, http://www.cmentarze.szczecin.pl/chapter_50362.asp?soid=1164A6AE564946B0B7859A7AC444B8AA

Dulczewski Z., Socjologiczne aspekty migracji ludności na pomorzu zachodnim, [w:] Przeobrażenia społeczne na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1947, red. Z. Dulczewski, Poznań 1964

Dulczewski Z., Społeczne aspekty migracji na Ziemiach Zachodnich, Poznań 1964

Dziurżyński P., Osadnictwo rolne na Ziemiach Odzyskanych, Warszawa 1983

Grynberg M., Żydowska spółdzielczość pracy w Polsce w latach 1945–1949, Warszawa 1986

Halicka B., Mój dom nad Odrą. Pamiętniki osadników Ziem Zachodnich po 1945 roku, Kraków 2016

Halicka B., Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945–1948, Kraków 2015

Hertz A., Żydzi w kulturze polskiej, Warszawa 2003

Ilwicka A., Grand Illusion? The Phenomenon of Jewish Life in Poland after the Holocaust in Lower Silesia, „The Person and the Challenges”, t. 4 (2/2014), s. 97–126

Jankowiak S., Przemiany narodowościowe na „Ziemiach Odzyskanych” po II wojnie światowej, [w:] „Ziemie Odzyskane” po drugiej wojnie światowej, red. C. Osękowski, G. Strauchold, Zielona Góra 2015

Kaczkowski S., Stosunki ludnościowe Szczecina w latach 1945–1955, Warszawa 1968

Kamienna Góra. Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, red. S. Michalkiewicz, Wrocław 1985

Kendziorek P., Program i praktyka produktywizacji Żydów polskich w działalności CKŻP, Warszawa 2016

Kersten K., Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej: studium historyczne, Wrocław 1974

Kościk E., Osadnictwo wiejskie w południowych powiatach Dolnego Śląska w latach 1945–1949, Wrocław 1982

Kusiak F., Osadnictwo wiejskie w środkowych i północnych powiatach Dolnego Śląska w latach 1945–1949, Wrocław 1982

Michlic B., Obcy jako zagrożenie. Obraz Żyda w Polsce od roku 1880 do czasów obecnych, Warszawa 2015

Mieczkowski J., Między emigracją a asymilacją: szkice o szczecińskich Żydach w latach 1945–1997, Szczecin 1998

Mieczkowski J., Żydzi, Niemcy i Ukraińcy na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956. Liczba, położenie i działalność polityczna, Szczecin 1994

Pamiętniki osadników Ziem Odzyskanych, oprac. Z. Dulczewski, A. Kwilecki, Poznań 1963

Polski słownik biograficzny, red. E. Rostworowski, t. XXV, Wrocław 1979

Pomorze Zachodnie w latach 1945–2010. Społeczeństwo – władza – gospodarka – kultura, t. I, red. K. Kozłowski, Szczecin 2012

Rykała A., „Produktywizacja” Żydów w Polsce po drugiej wojnie światowej na przykładzie działalności rolniczej, „Prace i Studia Geograficzne”, t. 61 (2016), z. 1, s. 151–163

Sula D., Działalność przesiedleńczo-repatriacyjna Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1951, Lublin 2002

Szarota T., Osadnictwo miejskie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1948, Wrocław 1969

Szaynok B., Ludność żydowska na Dolnym Śląsku 1945–1950, Wrocław 2000

Tumolska H., Mitologia Kresów Zachodnich w pamiętnikarstwie i beletrystyce polskiej (1945–2000). (Szkice do dziejów kultury pogranicza), Toruń 2008

Wielka encyklopedia tatrzańska, red. Z. Radwańska-Paryska, W. Paryski, Poronin 2004

Wysiedlenia wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski, red. G. Hryciuk, W. Sienkiewicz, Warszawa 2008

Żydzi szczecińscy tradycja i współczesność. Materiały z sesji naukowej 27 czerwca 2003 r., red. K. Kozłowski, J. Mieczkowski, Szczecin 2004
Opublikowane
2017-12-29
Dział
Opracowania źródłowe