Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe działające we Wschowie w okresie stalinowskim

Marcin Podemski

doi:10.26774/rzz.271

Marcin Podemski Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu http://orcid.org/0000-0002-7323-2916

Słowa kluczowe: konspiracja, organizacje młodzieżowe, antykomunizm, stalinizm, Wschowa

Abstrakt

W artykule przedstawiono dwie antykomunistyczne organizacje młodzieżowe działające na terenie Wschowy na początku lat 50. XX w. Były to: Młodzieżowe Siły Zbrojne oraz grupa Bogdana Müllera, określana w aktach wschowskiego Urzędu Bezpieczeństwa jako Związek Tajnych Agentów. Ukazano pochodzenie społeczne i geograficzne członków obu organizacji, motywy i inspiracje ich antysystemowego zaangażowania, a także działania podejmowane w ramach funkcjonowania obu grup. W ostatniej części artykułu przedstawiono natomiast przyczyny zaprzestania działalności, stopień rozpracowania obu organizacji przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego we Wschowie oraz losy tej grupy młodych konspiratorów, która ostatecznie zostanie aresztowana i skazana przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Zielonej Górze. Podstawą źródłową artykułu są akta PUBP we Wschowie, WSR w Zielonej Górze oraz relacje kilku świadków historii, m.in. Jerzego Bertholda – pomysłodawcy powołania Młodzieżowych Sił Zbrojnych, czy Stanisława Bartkowiaka – najbliższego kolegi Bogdana Müllera.

Biogram autora

Marcin Podemski, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu

Absolwent historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (2006 r.), pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu.

Bibliografia

Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007.

Abramowicz S., Młodzieżowe organizacje antykomunistyczne w centralnej Polsce w latach 1945–1955, „Biuletyn IPN”, nr 3 (2001), s. 30–42.

Biegalski B., Wykaz organizacji konspiracyjnych działających na terenie Środkowego Nadodrza w latach 1945–1956, Zielona Góra 1994.

Handke W., Mord sądowy – proces pokazowy w koszarach w Lesznie w 1947 r., „Grot – Zeszyty Historyczne Poświęcone Historii Wojska i Walk o Niepodległość”, nr 18/19 (2004), s. 83–94.

Kościański R., W sprawie morderstwa sądowego w Lesznie w maju 1947 r., „Grot – Zeszyty Historyczne Poświęcone Historii Wojska i Walk o Niepodległość”, nr 23 (2005), s. 68–71.

Kuświk B., Antykomunistyczna działalność harcerzy w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej w latach 1945–1956, Poznań 2012 (niepublikowana praca doktorska).

Noszczak B., Etos gniewu. Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe w Warszawie (1944–1989), Warszawa 2015.

Rzeczkowska E., Tajne organizacje harcerskie w Polsce w latach 1944–1956, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 1 (17/2011), s. 119–159.

Skobelski R., Przejawy oporu i niezadowolenia wśród młodzieży wobec polityki władz na Ziemi Lubuskiej w latach 1948–1956, [w:] Młodzież w oporze społecznym 1944–1989, red. M. Kała, Ł. Kamiński, Wrocław 2002, s. 56–63.

Szwagrzyk K., Konspiracja w krótkich spodenkach, „Nowe Życie”, R. XXIV (2007), nr 6 (393), s. 18–20.

Wołoszyn J., Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944–1956, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 1 (17/2011), s. 47–74.

Zwiernik P., Młodzieżowe organizacje niepodległościowe w Wielkopolsce, [w:] Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. A. Łuczak, A. Pietrowicz, Po¬znań 2007, s. 33–45.